Árið 2023 verður innleitt nýtt flokkunarkerfi á höfuðborgarsvæðinu og Suðurnesjum þar sem fjórum úrgangsflokkum verður safnað við hvert heimili. Þetta verður stórt framfaraskref í umhverfis- og loftslagsmálum en meðal annars munu öll heimili fá tunnu fyrir matarleifar.
Tunnur fyrir nýja flokka berast heimilum vorið 2023.
Á hverju heimili verður fjórum úrgangsflokkum safnað:
Tunnum verður skipt út þegar innleiðing hefst og íbúar þurfa ekki að grípa til neinna aðgerða hvað það varðar. Fyrir flest heimili mun lítið breytast varðandi fjölda tunna þar sem mörg heimili flokka nú þegar plast og pappír.
Stærsta breytingin er að öll heimili munu fá tunnu fyrir matarleifar en framkvæmd þess verður kynnt betur síðar.
Íbúar munu ekki þurfa að aðhafast neitt í tengslum við þessa breytingu annað en að tileinka sér nýja flokkunarsiði. Tunnum fyrir þessa fjóra flokka verður komið fyrir við íbúðarhús eftir þörfum en í einhverjum tilvikum verður tunnum skipt út fyrir tvær tvískiptar tunnur. Mismunandi útfærslur verða á fjölda tunna en hægt er að sjá mögulegar útfærslur á meðfylgjandi mynd:
Mismunandi fyrirkomulag verður við fjölbýli og fer útfærsla eftir aðstæðum hverju sinni.
Meginmarkmiðið er að fjölga tunnum hjá íbúum eins lítið og hægt er og í flestum tilfellum verður leitast við að halda rúmmáli tunna óbreyttu, þ.e að koma þeim fyrir í rýmum sem eru til staðar. Dæmi um fyrirkomulag í fjölbýlishúsi:
Samanlögð breidd á 360 lítra tunnu og 240 lítra tunnu er ekki meiri en breiddin á einu 660 lítra kari.
Mismunandi útfærslur verða á fjölda tunna en hægt er að sjá mögulegar útfærslur á meðfylgjandi mynd:
Í tunnu fyrir matarleifar fer meðal annars:
Í tunnu fyrir plastumbúðir fer meðal annars:
Í tunnu fyrir pappír og pappa fer meðal annars:
Í tunnu fyrir blandaðan úrgang fer meðal annars:
Þá verður málmumbúðum (niðursuðudósir o.fl.) og glerumbúðum (glerkrukkur o.fl.) safnað á grenndarstöðvum.
Matarleifum verður safnað í bréfpoka sem sveitarfélögin útvega íbúum.
Pokarnir hafa gefist mjög vel á Norðurlöndunum og skipta lykilmáli til að hægt sé að vinna nothæfa moltu úr matarleifunum. Þá munu sveitarfélögin útvega íbúum ílát til að safna matarleifum inn á heimilum.
Tvískiptar tunnur verða í boði við sérbýli þar sem pláss er af skornum skammti.
Þegar um tvískiptar tunnur er að ræða verður matarleifum og blönduðum úrgangi safnað í sitthvort hólfið í sömu tunnunni og plastumbúðum annars vegar og pappír og pappa hins vegar verður safnað í aðra tvískipta tunnu.
Til viðbótar við fjögurra flokka kerfi við heimili verður grenndargámum fjölgað.
Af hverju er verið að fara í þessar breytingar?
Almenningur hefur lengi kallað eftir sérsöfnun á lífrænum úrgangi og samræmingu á flokkunarkerfi við heimili á höfuðborgarsvæðinu. Þetta felur í sér betri þjónustu við íbúa á öllu höfuðborgarsvæðinu - eitt kerfi, einar reglur. Í dag er mismunandi flokkunarkerfi á milli sveitarfélaga.
Nýja kerfið byggir á lögum sem taka gildi árið 2023 og fela í sér betri meðhöndlun á úrgangi en hætta þarf að urða lífrænan úrgang.
Hvað þýða þessar breytingar fyrir umhverfið?
Nýtt kerfi gerir okkur kleift að flokka enn betur því það er mikilvægt að halda auðlindum innan hringrásarhagkerfisins. Því betur sem við flokkum úrganginn okkar, því meiri líkur eru á að hægt sé að endurvinna hann.
Hvað á ég að gera við málma og gler?
Þessa flokka þarf hver og einn að skila á grenndargámastöðvar sem verða staðsettar með um 500 metra millibili á öllu höfuðborgarsvæðinu.
Verður breyting á grenndargámum?
Gleri, málmum, textíl og skilagjaldsskyldum umbúðum verður safnað á grenndarstöðvum sem verða staðsettar innan við 500 metra frá hverju heimili.
Stærri grenndarstöðvar verða innan við kílómetra fjarlægð frá hverju heimili og þar bætast við gámar fyrir pappír og pappa, og plast.
Hvernig tunnur verða hjá mér?
Tunnum fyrir fjóra flokka verður komið fyrir við íbúðarhús eftir þörfum. Meginmarkmiðið er að fjölga tunnum hjá íbúum eins lítið og hægt er og í flestum tilfellum verður leitast við að koma tunnum fyrir í því rými sem er þegar til staðar við íbúðarhús. Í hinu nýja kerfi verða því að jafnaði tvær til þrjár tunnur við sérbýli en í fjölbýlishúsum fer útfærsla eftir aðstæðum á hverjum stað. Nánari útfærslur í hverju sveitarfélagi verða kynntar síðar.
Hvenær koma tunnur til mín?
Nýtt kerfi verður innleitt um mitt ár 2023.
Nánari tímaáætlun kemur síðar en innleiðing er í höndum hvers sveitarfélags.
Hversu mikið pláss taka tvískiptu tunnurnar?
Tvískiptu tunnurnar er jafn stórar og hinar hefðbundnu 240 lítra tunnur. Eina breytingin er að þær eru með sitthvort hólfið og lokin opnast til hliðar í staðinn fyrir á móti þeim sem stendur fyrir framan tunnuna.
Verða tvískiptar tunnur líka í sorpgeymslum fjölbýlishúsa?
Nei, almennt má gera ráð fyrir því tvískiptar tunnur verði ekki sorpgeymslum fjölbýlishúsa. Tunnusamsetning í fjölbýlishúsum getur orðið á ýmsan hátt allt eftir aðstæðum á hverjum og einum stað.
Hvað geri ég ef pappa- eða plast hólfið í tvískiptri tunnu fyllist?
Þá getur þú annað hvort farið með pappann eða plastið á stærri grenndarstöðvar sem verða staðsettar með um 1000 metra millibili á höfuðborgarsvæðinu, eða óskað eftir að tvískipta tunnan verði fjarlægð og fengið tvær 240 lítra tunnur í staðinn. Það þýðir þá að þú hafir þrjár tunnur í heildina og þurfir að stækka tunnuskýlið sem því nemur.
Ég þarf að búa til nýtt tunnuskýli heima hjá mér. Hvað þarf ég að hafa í huga?
Best er að hafa samband við sveitarfélagið þar sem þú býrð til að fá nánari upplýsingar. En almennt er best að koma tunnuskýlunum fyrir sem næst götu svo starfsfólk sorphirðunnar þurfi ekki að sækja tunnur langt inn fyrir lóðarmörk.
Hvernig bílar eru notaðir til að tæma tvískiptar tunnur?
Til að tæma tvískiptar tunnur verða notaðir bílar með tveimur hólfum. Flokkaður úrgangur, t.d. matarleifar og blandaður úrgangur, fer þá í sitthvort hólfið.
Hversu oft verða tunnurnar tæmdar?
Losun á tunnum mun í flestum tilvikum aukast. Til að fá nánari upplýsingar er hægt að hafa samband við sitt sveitarfélag.
Get ég breytt fyrirkomulagi á tunnum hjá mér?
Reynt verður að hafa breytingar eins þægilegar og fyrirferðalitlar eins og mögulegt er þannig að íbúar finni sem minnst fyrir þeim. Íbúum verður bent á að prófa nýtt fyrirkomulag í nokkrar vikur. Ef það hentar ekki þá er hægt að hafa samband við sitt sveitarfélag til að athuga hvaða möguleikar eru í stöðunni.
Hvernig verða tunnurnar merktar?
Allar tunnur verða merktar með nýjum merkingum í samræmi við reglur Fenúr (Fagráðs um endurnýtingu og úrgang). Merkingarnar byggja á samræmdu norrænu merkingakerfi.
Hvað verður gert þar sem eru djúpgámar?
Mismunandi fyrirkomulag er á djúpgámum. Hægt er að hafa samband við sitt sveitarfélag til að fá meiri upplýsingar um djúpgáma.
Hvernig safna ég matarleifum og hvernig poka á ég að nota?
Matarleifum verður safnað í bréfpoka sem brotna auðveldlega niður og festast ekki í vélbúnaði móttökustöðva SORPU. Sveitarfélögin úthluta bréfpokum til íbúa til að byrja með til að tryggja söfnun á lífrænum eldhúsúrgangi. Sveitarfélögin útvega íbúum einnig ílát til að safna lífrænum úrgangi inn á heimilum.
Munu bréfpokar ekki leka?
Söfnun á lífrænum eldhúsúrgangi kallar að hluta til á breyttar venjur. Þær munu meðal annars fela í sér að passa að blautar matarleifar fara ekki í bréfpokana eða þá að farið sé reglulega með þá út í tunnu. Ef mjög blautar matarleifar fara í pokana verður hægt að setja eldhúspappír í botn þeirra.
Af hverju þarf að flokka matarleifar?
Söfnun á matarleifum eða lífrænum úrgangi er stórt skref í átt að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda. Úr lífrænum úrgangi sem safnast við heimili er framleitt metangas og molta eða jarðvegsbætir. Metangas nýtist meðal annars sem bifreiðaeldsneyti og molta nýtist til landgræðslu.
Samkvæmt lögum sem taka gildi árið 2023 þarf að hætta að urða lífrænan úrgang.
Munu matarleifar ekki lykta illa í tunnunni?
Ef það er ekki koma ólykt úr almennu tunnunni núna þá mun ekki koma ólykt úr lífrænu tunnunni eftir breytingar. Samsetning úrgangsins mun ekki breytast heldur mun úrgangurinn bara vera í sitthvorri tunnunni en ekki blandaður saman eins og áður.
Þarf ég að fá tunnu fyrir matarleifar ef ég er með heimamoltugerð?
Já, það verður skylda fyrir öll heimili að hafa fjóra flokka fyrir úrgang. Auk þess er ýmislegt lífrænt sem fellur til í eldhúsinu sem hentar ekki til heimajarðgerðar.
Hversu stórar eru körfurnar fyrir matarleifar?
Körfurnar eða ílátin fyrir matarleifar sem verða inni á heimilum eru að stærðinni 247mm x 197mm x 280mm (L x B x H).
Til að fá meiri upplýsingar um nýtt flokkunarkerfi er meðal annars hægt að hafa samband við sitt sveitarfélag:
