Hátæknibrennsla á Íslandi
Undanfarin ár hafa hópar á vegum, umhverfis- orku- og loftslagsráðuneytis, Samtaka Sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu, SORPU, Sorpeyðingarstöðinni Kölku, Sorpurðun Vesturlands, Sorpstöð Suðurlands, unnið að greiningum og mat á rekstri fyrir hátæknibrennslustöð á Íslandi. Slík stöð myndi brenna óendurvinnanlegum úrgangi til orkuvinnslu. Óendurvinnanlegur úrgangur hefur verið urðaður en með innleiðingu hringrásarhagkerfis og lögum um umhverfismál hefur aukin áhersla verið á útflutning til brennslu og orkuvinnslu.
Afrakstur vinnu þessara hópa eru þrjár skýrslur:
- Forverkefni um framtíðarlausn til meðhöndlunar brennanlegs úrgangs í stað urðunar (2021)
- SAMANTEKT UM BYGGINGU BRENNSLUSTÖÐVAR Á VEGUM SORPU bs. (2023)
- Samanburður tveggja kosta um uppbyggingu hátæknibrennslu á Íslandi (2024)
Í nýjustu skýrslunni er lagt til að stofnað verði undirbúningsfélag fyrir hátæknibrennslu til að vinna áfram á grundvelli ofangreindra skýrslna.
Vaxandi þörf fyrir meðhöndlun á óendurvinnanlegum úrgangi
Gert er ráð fyrir að á árinu 2035 muni falla til á Íslandi allt 140.000 tonn af óendurvinnanlegum úrgangi sem hátæknibrennsla þyrfti að geta afkastað. Slík brennsla gæti framleitt 4,0 milljónir rúmmetra af heitu vatni og 97 milljónum kWst. af rafmagni á ári. Miklar framfarir hafa átt sér stað við byggingu slíkra hátæknibrennslna og má víða um Evrópu sjá þær reistar nálægt íbúðabyggð. (Amagarbakken í Kaupmannahöfn og Spittelau í Vín). Í Evrópu voru árið 2020 um 504 hátæknibrennslur sem samtals meðahöndluðu 101 milljónir tonna af óendurvinnanlegum úrgangi. Á Íslandi yrði horft yrði til bestu fáanlegu tækni við brennslu og hreinsibúnaði á útblæstri. Ekki yrði tekið á móti spilliefnum í slíka brennslu.
Staðsetning og samanburðargreining
Stýrihópurinn hefur skoðað nokkrar staðsetningar fyrir hátæknibrennslu. Í skýrslu sem kom út í apríl 2024 var gerð samanburðargreining á því hvort hagkvæmara væri að byggja eina 140.000 tonna hátæknibrennslu á Helguvíkursvæðinu eða reisa tvær brennslur, eina 20.000 tonna brennslu í Dysnesi í Eyjafirði og aðra 120.000 tonna brennslu á Helguvíkursvæðinu. Rétt er að taka fram að þessar staðsetningar voru valdar til að bera saman hagkvæmni tveggja kosta og engar ákvarðanir hafa verið um hvort eða hvar reisa eigi hátæknibrennslu.
Samkvæmt greiningum og að teknu tiliti til fjármagns,- rekstrar og flutningkostnaðar er tæplega 1. ma. kr. hagkvæmara að reka eina hátæknibrennslu á Helguvíkursvæðinu samanborið við tvær brennslur eins og fram hefur komið. Samkvæmt skýrslunni er samanlagður stofnkostnaður, fjármagns-, rekstrar- og flutningskostnaður við eina hátæknibrennslu mun lægri en samanlagður sami kostnaður við tvær. Þegar horft er til samanburðar á kostnaði við annars vegar útflutning á óendurvinnanlegum úrgangi til brennslu og hins vegar kostnaði við brennslu á blönduðum úrgangi í 140.000 stöð sést að kostnaður væri að lágmarki 26% ódýrari. Samkvæmt skýrslunni er áætlað að stofnkostnaður fyrir 140.000 tonna brennslu yrði 22-30 ma. kr. Árlegur rekstrarkostnaður slíkrar vinnslu yrði 1,4 – 2,2 ma.kr.